Хацрын хонхор бурханы бэлэг үү?

-Сэгсгэр ээ, чи юу мөрөөддөг вэ?

-Инээхдээ хацар нь хонхойдог залуутай гэрлэж насаараа гижигдэж амьдрахыг.
-Вахахаха /Гадуур хувцасаа шүүрч аван өмсөж эхлэв/
-Хүүш чи хаачих гэж байгаа юм бэ?
-Гоо сайханд очиж хацартаа хонхорхой хийлгэчихээд ирье.
-Вахаха.
           Бурхнаас өгдөг бэлгийг бусдад худалддаг болсон  гоо сайхны мэс засалчдын орлогод атаархсаар шар айргаа шартахгүй юм шиг залгилж суув, хацар нь төмбөгөр хоёр товариш.

Цаас намайг ядраавал
Цас үгүйлдэг би...

Цаг хугацаа өнгөрөх тусам тодрох, цайлган багын гэрэлт дурсамжууд

Арван жил үерхсэн

Ариухан дурсамжаа мөнхлөн

Амьдралд хэзээ ч салахгүй

Анд найзууд болсон...

Ийм нэг дуу уруул сэрвэгнүүлэн сэтгэл гижигдсээр нэгэн долоо хоногийг үдэв. Хөл хөнгөрч сэтгэл сэнсрээд хүний өөрийн найзуудыг нэгэн сэтгэлийн үзүүрт улаан бүч шиг зангидаад ийнхүү догдлон долгилсон шалтгаан тун энгийн. Өндөрхааны арван жил хэмээх өндөрхөн босготой намхан сургуулийн маань 85-ны найрын тов нэгэнт зарлагдаад тэр л гурван давхар “өндөөр” цагаан байшинд гуниггүй хонгор насаа орхиж амьдралын их аянд дөрөөлсөн анд нар маань амьсгаа өндөртэй “утас цохиж” эхэлснээс энэхүү бяцхан дурсамжийг тэрлэгч бээр дурласан охин шиг дуу аялан гэгэлзэж суугаа хэрэг. Хоёр нийгмийн дунд холигдож солигдсоор шинэ мянганы босгыг алхсан манай үеийнхэн хольцгүй шижир сэтгэлээр он жилүүдийг өртөөлөн үерхсээр өнөөдөрт ирсэн нь эртний сайхан ерөөлөөр учирч эгнэгт салахгүй тавилангаар гагнагдсан бидний л аз гэлтэй. Энэ азаар биднийг шагнагч нь Өндөрхааны арван жилийн нэгдүгээр дунд сургууль.

Мөнх бусын өмнө хүмүүс бие биенээ хайрлахгүй байж яаж болох билээ дээ...

Хайрын өдөр хайртай холбоотой нэг дурсамж тавьчихъя даа.1997 оны 2-р сарын 14-ны өдөр би эмчдээ анхны захидлаа бичиж байсан юм. Тэгэхэд би хайрын “Хонгорзул” сонинд ажилладаг байлаа. Тэр үед Монголд Валентины өдрийг тэмдэглэдэг хүн тийм олон байгаагүй байх аа. Манай сонины охид, залуус л баахан онгироотож Уншигч редак-цийн уулзалт, найр наадам санаачилж хөл болдог байв. Тэр өдрийн орой ажлаа тарж харьчихаад сэтгэл гэгэлзээд хачин. Хорин насаа угтсан хонгор гэнэн үе шүү дээ. 10-р ангидаа аймгийнхаа нэг мэс засалчид дурлачихсан гэж байгаа.

    Анх удаа эмчдээ захидал бичдэг юмаа. “Сайн байна уу ... эмч ээ? Өнөөдөр хоёрдугаар сарын 14, Гэгээн валентины өдөр. Гадаа өвөл болчихсон, харин миний сэтгэл зунаараа...” гээд л ундруулж өгдөг юм. Тэгэхдээ хайртай гэдэг үгийг огт бичээгүй. Энэ өдрөөс хойш эмчдээ олон жил олон олон захидал бичсэн мөртөө хайртай гэдэг үгийг нэг ч бичээгүй. Гадаа хавар болж байна, зун болж байна, өвөл болж байна, намар болж байна, би тийм юмны тухай бодож байна гээд л дандаа л мэдрэмжээ бичдэг байж. Хамгийн хөгийн нь буцах хаяггүй захидлууд. Хэн бичээд байгааг нь хэдэн жил асууж сураглаж явсан гэнэ лээ миний эмч.

     Эмчдээ дурласан шиг ахин нэг ч хүнд тэгж дурлаагүй би өнөөг хүртэл. Тэнэг хайртай байсан. Заримдаа шандуурч шаналах үедээ бурхантай их найз болчихно. Уг нь бол ясны атиест хүн шүү дээ нөхөр Сэгсэр. Бурхантай найзлах үедээ түүнээс их сонин зүйлс гуйж гувшина. “Бурхан минь надад хагалгаа хийлгэх өвчин хайрлаач” гэх жишээний. Эмчийнхээ гар дээр л очиж байвал үхсэн ч хамаагүй байж. Тэр үед бурхан надад тусалж хагалгаа хийлгэх өвчин хайрласан бол өвдөлт маань жинхэнэ кайф байх байсан л даа. Бурхан нэг удаа гарыг минь хугалж өгсөн ч найзууд маань эмчид минь хүргэлгүй гэмтэлд хүргээд шохойдуулчихсан юм даг. Би аймаар харамсаж байж билээ, гэмтлийн шохой тасарчихгүй яав даа гээд хэхэ. Насаараа хайрласан, дурласан тэр хүн маань намайг мэдэлгүй байсаар эндээс явчихсан даа. Ийм нэгэн хайрын түүхтэй хүн дээ танай найз Сэгсгэр...

Баянзүрх хайрханд бараалхаж “мөлхсөн” аялал

Хүний мөр тасраагүй Хүн чулууны хонхорт ажиллаж амьдарч яваа энэ он цагууд минь миний амьдралын онцгой содон дурсамж болон үлдэхээ ч магадгүй. Хүний амьдралд юу тохиолдохыг хэн ч таадаггүй шүү дээ. Сонинбаяр анд маань нэгэнтээ “Өвгөд нь цөөрсөн Өндөрхаандаа өвгөн болоод очно би” хэмээн ярьж байхыг сонсоод Цэцэн ханы цэнхэр нутагтаа харьж буцах тийм цаг нээрээ л ирэх байх шүү хэмээн бодолхийлж билээ. Энэ багахан уянгын халилыг эс өгүүлэн өгүүлэх минь, би гэдэг хүн дөрвөн уулын дундах эртний түүхт нийслэл хотдоо амьдраад нэлээдгүй он жилийг үдсэн атал хэрмэн дөрвөн хайрхныхаа нэгээс илүүд хөлийн мөрөө хүргэж үзээгүй хүн байж. Богд уулынхаа Цэцээ гүний оргилд бол өмнө олонтаа гарч явжээ. Харин Баянзүрх, Чингэлтэй, Сонгинохайрхан руугаа зүглэж байсангүй. Зүглэх байтугай хараа талбин нухацтай удаахнаар ширтэж ч байгаагүй байх юм. Их хотын амьдрал гэдэг хөгжил дэвшлийн хурдтай хөл нийлэн жирийхийн тухайд сэтгэлд өег, далд бардамналыг төрүүлэх боловч уул ус, эх дэлхийтэйгээ хүйн холбоотой монгол хүний дотоод сэтгэлийн нарийн сэжмийг сэмэлж, мэдрэмжийн харааг мохоодог юмуу гэлтэй. Өнгөрөгч амралтын өдөр баатар эрийн сахиус шүншигтэй Баянзүрх хайрхныхаа оргил дээр зогсож байхдаа би ийнхүү бодож амжсан юм.