ОЙ ТОГТООЛТОО ХӨГЖҮҮЛЭХИЙГ ХҮСЧ БАЙНА УУ?

...Маш их хэмжээний тоос үнэртсэн мөнгө аваад дааж ядан шуудан орж, тэндээс том дугтуйтай захиаг авч хайрцаганд хийх гэтэл орохгүй зовоолоо. Арай гэж хүчээр захиагаа хийчихээд гадаа гартал гудамжаар авто машин шиг том баахан үсний машинууд дүнгэнэлдэн явж байгаа харагдана. Өнөөдөр их ажил хийсэн болохоор өлсөөд талх авч идэхээр шийдлээ. Үсний машин шиг таксиг зогсоотол жолооч нь таны хичээлийн дэвтэр байв. Тэр дэвтэр таныг дэлгүүрийн үүдэнд буулгаад, та дотогшоо орох гэтэл шинэ талхны толгой эргэм үнэр ханхийж, хурдхан шиг талх автал гаран дээр чинь томроод ирэв. Талхаа идэх гэж байтал ном орж ирээд талхнаас чинь гуйж эхэлээ. Номонд талхнаасаа өгчихөөд дэлгүүрээс гартал гадаа салхилж хиртэй хувцаснууд чинь навч шиг хийсэн ирж нүүр нүдгүй балбана. Хуучин хувцаснуудаасаа зугтан цэцэрлэгт оров. Гэтэл хаалга нь онгойхгүй та цэцэрлэгийг тойрон гүйнэ. Гүйж байтал бялуунд тээглэн ойчиж хамаг хувцас чинь бялуу болчихлоо. Хувцасаа цэвэрлэх гэж нэг газар ортол гял цал болсон бэлэг дурсгалын дэлгүүр байсан бөгөөд үйлчилгээ сайн газар байсан болохоор таны хувцасыг цэвэрлэж өгчээ. Энэ бол ой тогтоолтын холбох арга бөгөөд мартамхай хүмүүст туслах зорилгоор сэтгэлзүйчдийн гаргасан хийсвэр дүрслэлийн нэгэн төрлийн хичээл юм. Дээрх утга учир муутай хийсвэр төсөөллийн зорилго нь ажил ихтэй мунгинуу нэгний даваа гаригт хийх ёстой ажлын дарааллыг цээжлүүлж буй хэлбэр юм. Энэ залуу хүн өнөөдөр банк орж мөнгө авах, шуудан орж захиа явуулах, үсээ засуулах, даалгавар хийх, дэлгүүр орж талх авах, найзаасаа ном авах, хувцасаа угаах, ахынхаа хүүхдийг ганц удаа цэцэрлэгээс авах, ангийнхаа хүүхдийн төрсөн өдөрт очих, төрсөн өдрийн бэлэг авах ёстой бөгөөд их ажлын дундуур үүнийгээ мартчихвий хэмээн сэтгэл нь зовжээ. Иймээс өглөө ажилдаа явах замдаа уг төсөөллийг бүтээсэн байна. Ой тогтоолтын иж бүрэн хичээлийг удирдан явуулдаг сургалтын төв Монголд саяхан байгуулагдлаа. Нийгмийн хөгжлийн хурд хүний сэтгэхүйн хөгжлөөс түрүүлэх шахаж буй энэ үед оюун санаа хэт олон зүйлд зэрэг тэмүүлж мартагнал гэгч зүйл орчин үеийн хүний яах аргагүй сул талын нэг болоод байна. Үүнийг шийдэх, өөрөөр хэлбэл өөрийг нь өөрт нь сануулах зорилгоор байгуулагдсан дээрх төвийн хичээлийг шимтэн сонирхогчид олширчээ. Хүн бүрийн цээжлэх ёстой мэдээллийн тоо олширсоор байгаа энэ үед тэр бүхнийг энэ бяцхан “бөндгөр”төө хэрхэн багтаах вэ? Хүмүүс дэлгүүрээс худалдан авах зүйлсийн жагсаалт, утасны дугаар гэх мэтийн тодорхой хэмжээний мэдээллийг заавал тогтоох шаардлагатай. Ингэхдээ ихэнх хүн тэмдэглэлийн дэвтэр эсвэл цаасан дээр бичдэг. Дараа нь нөгөө тэмдэглэлээ гаргаж харах, заримдаа олохгүй мунгинаж өөртөө бухимдах тохиолдлууд элбэг. Харин мнемотехникийг эзэмшвэл энэ явдал бүрмөсөн арилна. Цаасан дээр бичсэнээс толгойдоо бичих нь хамаагүй хурдан, хоромхон зуур санаж ашиглах нь цаг хэмнэж өөртөө сэтгэл хангалуун байхын үндэс болно. Ой тогтоолтоо байнга ашиглаж хурцлах нь оюун санаагаа эрүүл байлгах гол хөрс болдог. Оюун санаа эрүүл байвал бие эрүүл байх магадлал өндөр юм.
КЕОС АРЛЫН СИМОНИД
Грекийн Кеос арал дээр МЭӨ 556-468 онд Симонид хэмээн нэгэн яруу найрагч амьдарч байсан тухай түүхэнд тэмдэглэгдэн үлджээ. Тэр бол илтгэх урлагийн хичээлийг үндэслэсэн хүн юм. Нэг удаа Фессалигийн нэртэй язгууртан Скопас түүнээс өөрийнх нь тухай магтуу зохиож өгөхийг хүсэн шагнал амлаж найран дээрээ урьсан байна. Симонид ах дүү ихэр бурхад Кастор Поллукс хоёрын тухай бэлэн магтаал дээрээ Скопасын тухай нэмэлт оруулан уншсанд Скопас нарийлахаар шийдэж, ах дүү хоёр бурханаас үлдсэнийг нь аваарай гээд шагналынхаа хагасыг өгчээ. Хэсэг хугацааны дараа яруу найрагчийг гадаа хоёр залуу дуудаж байна гэхэд Симонид хэнийг ч олж харсангүй. Энэ зуур байшин нурж Скопас зочдынхоо хамт дарагдсан байна. Шарилууд танигдахын аргагүй болсон учраас хэн ч хамаатныхаа цогцосыг олж чадсангүй. Харин Симонид бүх зочны суудлыг цээжилчихсэн байсан тул шарилуудыг төрөл садангуудад нь зааж өгчээ. Ингэж Кастор, Поллукс хоёр магтаалын хөлсийг өгч, харин Симонид ой тогтоолтоо хөгжүүлэхийн тулд тодорхой газруудыг сонгон авч, тэндээ тогтоох гэж байгаа зүйлсийнхээ дүрсийг байрлуулан, санахдаа тэдгээрийг байрлуулсан газруудаасаа гаргаж авах хэрэгтэй юм байна гэдгийг ойлгожээ. Энэ нь ой тогтоолтын урлагийн үүсэл болж “мнемоник” буюу ой тогтоолт гэсэн грек үгээр нэрлэгджээ. Дээрх түүхийн талаар эрний Ромын уран итгэгч Цицерон “Уран илтгэгчийн тухай” гэдэг зохиолынхоо ой тогтоолт нь уран илтгэлийн бүрэлдхүүн хэсэг болох тухай өгүүлдэг хэсэгт бичсэн байдаг.